همه ما در مقطعی از مسیر عکاسی خود این تجربه را داشته‌ایم: دوربین‌های‌مان را روی حالت AUTO تنظیم کرده‌ایم، بدون فکر زیاد عکس گرفته‌ایم و تصاویر را با فرمت JPEG ذخیره کرده‌ایم؛ شاید کمی آن‌ها را ویرایش کرده و در یک آلبوم بایگانی کرده باشیم. گاهی هم یک فیلتر اینستاگرامی روی آن‌ها می‌اندازیم تا در شبکه‌های اجتماعی جلوه بهتری داشته باشند. سپس برای مدتی این تصاویر را فراموش می‌کنیم.

سال‌ها بعد، زمانی که به تصاویرمان بازمی‌گردیم، متوجه می‌شویم که سبک ویرایش ما تغییر کرده و شاید اکنون جلوه‌ای متفاوت را ترجیح دهیم. باورمان نمی‌شود که جزئیات بیشتری از رشته‌کوه‌های تاریک در پس‌زمینه استخراج نکرده‌ایم یا نورهای درخشان ساحل را کم نکرده‌ایم. رنگ پوستی که آن زمان عالی به نظر می‌رسید، حالا زیادی نارنجی یا زرد است.

سپس تلاش می‌کنیم تا تصاویر را مطابق سلیقه‌مان اصلاح کنیم، اما محدودیت‌های فرمت JPEG آشکار می‌شود. گستره رنگی آن به اندازه کافی وسیع نیست تا رنگ‌های مورد نظرمان را به‌دست آوریم. وقتی سعی می‌کنیم سایه‌ها را افزایش دهیم تا جزئیات کوه‌ها را نشان دهیم، نتیجه چیزی جز نویز زیاد و اعوجاج‌های تصویری نیست. و آن بخش‌های روشن؟ کاملاً از بین رفته‌اند. دیگر قابل بازیابی نیستند.

به نقطه‌ی مهم تصمیم‌گیری بین RAW و JPEG خوش آمدید. بسیاری از عکاسان بعدها حسرت می‌خورند که چرا زودتر از فرمت RAW استفاده نکرده‌اند. چرا؟

اینجا یک مقایسه جالب داریم: تصور کنید با در گذشته با دوربین آنالوگ و فیلم عکاسی کرده‌اید، نگاتیوها را ظاهر کرده‌اید و سپس آن‌ها را دور ریخته‌اید تا تنها نسخه‌ی چاپ‌شده‌ی عکس‌ها را بایگانی کنید (چه فاجعه‌ای!). آیا می‌توان همان جزئیاتی را که از نگاتیوها قابل استخراج بود، از عکس‌های چاپ‌شده به دست آورد؟ قطعاً نه. اگر بخواهید آن‌ها را دوباره اسکن کنید تا ویرایش‌شان کنید، با چه چیزی مواجه خواهید شد؟ از دست رفتن جزئیات، نویز و اعوجاج تصویری، رنگ‌های کم‌جان‌تر.

این همان محدودیتی است که هنگام انتخاب JPEG با آن روبه‌رو می‌شوید—تصمیمی که می‌تواند بر کیفیت و قابلیت ویرایش عکس‌های شما تأثیر بگذارد.

همین مسئله برای تصاویر JPEG نیز صدق می‌کند. این به آن معنا نیست که کسی نباید از JPEG استفاده کند—اتفاقاً این فرمت بسیار کاربردی و راحت است. پردازش تصویر مستقیماً درون دوربین انجام می‌شود، حجم فایل کمتر است، و به‌سرعت می‌توان آن را به اشتراک گذاشت. اما اگر روزی نیاز به تغییرات اساسی در یک تصویر داشته باشید، در اغلب موارد متوجه خواهید شد که RAW گزینه‌ی بهتری است.


داینامیک رنج (Dynamic Range)

یکی از برتری‌های بزرگ RAW نسبت به JPEG، داینامیک رنج آن است.

این ویژگی اولین و مهم‌ترین تفاوت بین این دو فرمت محسوب می‌شود. مقدار اطلاعات ذخیره‌شده در هر فایل RAW بسیار بیشتر از یک فایل JPEG است. برای یک عکاس، این یعنی انعطاف‌پذیری. یعنی شما می‌توانید یک رشته‌کوه روشن با پیش‌زمینه‌ای سایه‌دار را به یک منظره‌ی HDR خارق‌العاده تبدیل کنید، بدون اینکه رنگ‌ها از دست بروند یا نویز و اعوجاج در بخش‌های افراطی تصویر ایجاد شود.

داینامیک رنج چیست؟

داینامیک رنج در واقع نسبت روشن‌ترین و تاریک‌ترین نقاط یک تصویر است که روی حسگر دوربین ثبت می‌شود. حسگر دوربین دارای محدوده‌ی خاصی از حساسیت برای دریافت این بخش‌های روشن و تاریک تصویر است که به آن دامنه‌ی دینامیکی یا داینامیک رنج دوربین می‌گویند. معمولاً هرچه حسگر بزرگ‌تر باشد، دامنه‌ی دینامیکی هم گسترده‌تر خواهد بود.

داینامیک رنج را با میزان "استاپ‌های نوری" اندازه‌گیری می‌کنیم—هر استاپ بالاتر یا پایین‌تر، معادل دو برابر یا نصف میزان نوری است که به حسگر برخورد می‌کند.

بیشتر بخوانید : داینامیک رنج چیست و چرا در عکاسی اهمیت دارد؟


مزیت RAW در داینامیک رنج

در فایل‌های RAW، شما قادر هستید از تمام ظرفیت حسگر دوربین استفاده کنید. در دوربین‌های دیجیتال مدرن، این مقدار در حدود ۷ استاپ در هر جهت است.

اما در JPEG، تصویر در همان دامنه‌ی نوری گسترده ثبت می‌شود، ولی با اطلاعات کمتر. این فرمت برای کاهش حجم فایل از فشرده‌سازی استفاده می‌کند و جزئیات از دست‌رفته را با حدس‌های نرم‌افزاری پر می‌کند.

محدودیت‌های JPEG در پردازش تصویر

فرض کنید هنگام عکاسی، برخی هایلایت‌های تصویر بیش از حد روشن شده‌اند. در عکاسی فیلمی، نوردهی بیشتر به سایه‌ها به حفظ جزئیات کمک می‌کند، اما در دوربین‌های دیجیتال معمولاً برای هایلایت‌ها نوردهی تنظیم می‌شود.

وقتی هایلایت‌ها بیش‌ازحد روشن و بی‌جزئیات شوند، در هنگام ویرایش، بازیابی جزئیات آن‌ها بسیار محدود خواهد بود. اینجاست که تفاوت RAW و JPEG آشکار می‌شود—در RAW شما می‌توانید این بخش‌ها را با جزئیات کامل بازگردانی کنید، اما در JPEG این اطلاعات از بین رفته است و بازیابی دقیق ممکن نیست.

محدودیت‌های JPEG در بازیابی جزئیات

برای درک بهتر این موضوع، فرض کنید که تصویری را با فرمت JPEG ثبت کرده‌اید. هنگام تنظیم اسلایدرها برای کاهش نوردهی یا هایلایت‌ها، متوجه خواهید شد که بخش‌های زیادی از هایلایت‌ها همچنان سفید باقی می‌مانند.

اگر هیستوگرام تصویر را بررسی کنید، احتمالاً یک پیک بلند در سمت راست نمودار خواهید دید، که نشان‌دهنده‌ی هایلایت‌های بیش‌ازحد روشن و از دست‌رفته است. این یعنی در فایل JPEG، به دلیل محدودیت اطلاعات ثبت‌شده، شما نمی‌توانید آن بخش از تصویر را بازیابی کنید—آن قسمت برای همیشه سفید خواهد ماند.

مزیت RAW در ویرایش تصویر

حال تصور کنید که دوربین خود را روی حالت RAW + JPEG تنظیم کرده‌اید تا هر دو فرمت را هم‌زمان ذخیره کند. این یک گزینه‌ی عالی است! می‌توانید به سراغ تصویر RAW بروید و آن را پردازش کنید.

در اینجا تفاوت آشکار می‌شود—هایلایت‌های از دست رفته ناگهان قابل بازیابی هستند! رشته‌کوه‌های پوشیده از برف که قبلاً تنها سفید دیده می‌شدند، اکنون دارای سایه‌های خاکستری و جزئیات طبیعی هستند.

تأثیر RAW بر تصاویر کم‌نور (Underexposed)

همین موضوع درباره‌ی تصاویر کم‌نور نیز صدق می‌کند. هنگام افزایش روشنایی در یک JPEG، به دلیل عمق بیت کمتر، بخش‌های تاریک تصویر تبدیل به نویز و اعوجاج می‌شوند.

این پدیده مشابه افزایش ISO در دوربین است—هرچه میزان اطلاعات ثبت‌شده کمتر باشد، دوربین جزئیات از دست‌رفته را با نویز پر می‌کند. اما با RAW، اطلاعات سایه‌ها کامل‌تر حفظ می‌شوند و هنگام افزایش روشنایی، تصویر کمتر دچار نویز خواهد شد.


گستره‌ی رنگی (Color Gamut)

یکی دیگر از برتری‌های RAW نسبت به JPEG، گستره‌ی رنگی آن است.

فرمت RAW قادر است دامنه‌ی رنگی وسیع‌تری را ثبت کند، در حالی که JPEG برای کاهش حجم فایل برخی رنگ‌ها را فشرده‌سازی کرده و حذف می‌کند. این یعنی هنگام ویرایش تصاویر RAW، شما به رنگ‌های دقیق‌تر و غنی‌تری دسترسی دارید، بدون آنکه جزئیات رنگی از دست برود.

در مقابل، در JPEG به دلیل پردازش اولیه و فشرده‌سازی، دقت رنگی کاهش می‌یابد و در هنگام ویرایش، ممکن است رنگ‌ها به‌طور مصنوعی تغییر کنند یا بخش‌هایی از طیف رنگی از بین برود.


گستره‌ی رنگی و تأثیر عمق بیت (Bit Depth)

علاوه بر نویز، رنگ نیز هنگام استفاده از عمق بیت پایین دچار مشکل می‌شود.

آیا مانیتورهای قدیمی رایانه یا کنسول‌های بازی کلاسیک (۸ بیت، ۱۶ بیت) را به خاطر دارید؟ رنگ‌ها محدود و تصاویر پیکسلی بودند. چرا؟ به دلیل محدودیت حافظه و قدرت پردازش، سیستم‌ها مجبور بودند با اطلاعات رنگی کمتری کار کنند.

درست مانند آن‌ها، یک فایل JPEG دارای عمق بیت ۸ است، در حالی که یک فایل RAW معمولاً ۱۲ بیت دارد. شاید تفاوت بزرگی به نظر نرسد، اما از لحاظ پردازش رنگ، این تفاوت بسیار چشمگیر است.


تفاوت چشمگیر بین RAW و JPEG

یک فایل JPEG می‌تواند ۱۶.۸ میلیون رنگ را نمایش دهد، که به نظر مناسب می‌آید. اما یک فایل RAW با عمق بیت ۱۲ می‌تواند ۶۸.۷ میلیارد رنگ را ثبت کند!

تأثیر عمق بیت در ویرایش تصویر

وقتی در ویرایش یک تصویر JPEG قصد تنظیم نور، کنتراست، سفیدها و سیاهی‌ها را دارید، نتایج عجیب‌وغریبی رخ می‌دهد:

✅ تن رنگ پوست به نارنجی/زرد تغییر می‌کند.
✅ آبی‌ها و سبزهای منظره غیرطبیعی و بیش‌پردازش‌شده به نظر می‌رسند.
✅ نویز رنگی در نقاط مختلف تصویر ظاهر می‌شود.

دلیل این اتفاقات این است که JPEG اطلاعات کافی برای تغییرات دقیق ندارد، و پردازش آن با حدس‌های نرم‌افزاری انجام می‌شود.اگر عکس را بی‌نقص درون دوربین ثبت کرده باشید، شاید این مشکل به چشم نیاید. اما اگر نیاز به ویرایش عمیق و دقیق داشته باشید، RAW گزینه‌ای برتر خواهد بود.


آرتیفکت‌ها (Artifacts) و تفاوت RAW با JPEG

یکی دیگر از مشکلات بزرگ JPEG در مقایسه با RAW، آرتیفکت‌های ناشی از فشرده‌سازی است. " Artifact "، به اعوجاج‌های بصری یا نقص‌های ناخواسته‌ای گفته می‌شود که به دلیل فشرده‌سازی، پردازش دیجیتال یا محدودیت‌های فرمت تصویر ایجاد می‌شوند.

ممکن است بگویید: "من همیشه نوردهی را درست تنظیم می‌کنم، فقط صحنه‌های با دامنه‌ی دینامیکی پایین را عکاسی می‌کنم و نیازی به RAW ندارم. پس چرا باید از RAW استفاده کنم؟"

هنگام ذخیره‌ی یک تصویر JPEG، برای کاهش حجم فایل، تصویر توسط الگوریتم‌های فشرده‌سازی پردازش می‌شود که باعث می‌شود برخی جزئیات از بین برود و برخی قسمت‌های تصویر به‌طور مصنوعی تغییر کند. این مسئله مخصوصاً در لبه‌های اجسام، مناطق پر جزئیات، و تغییرات شدید رنگی بیشتر دیده می‌شود.

در RAW، تمام اطلاعات تصویر بدون فشرده‌سازی ثبت می‌شود، بنابراین هنگام ویرایش، شما یک تصویر دقیق‌تر و بدون اعوجاج‌های مصنوعی خواهید داشت.

مقایسه کیفیت تصویر در فرمت RAW و JPEG

یک عکس RAW (سمت چپ) و JPEG که در آن آرتیفکت‌های بلوکی JPEG به‌وضوح قابل مشاهده هستند (سمت راست). عکس از JJ Harrison.

آرتیفکت‌ها همان شکاف‌های اطلاعاتی هستند که فرمت فشرده‌سازی JPEG برای کاهش حجم فایل تلاش می‌کند آن‌ها را پر کند. این مسئله معمولاً در تصاویر کوچک برای وب یا شبکه‌های اجتماعی قابل‌تشخیص نیست و مشکل خاصی ایجاد نمی‌کند.

اما هنگام بزرگ‌نمایی تصویر برای چاپ، متوجه کاهش جزئیات و افت کیفیت خواهید شد.

امروزه برنامه‌های پیشرفته‌ای وجود دارند که می‌توانند جزئیات تصویر را بازیابی کرده و آرتیفکت‌های JPEG را کاهش دهند. این قابلیت به‌خصوص برای کسانی که سال‌ها فقط با فرمت JPEG عکاسی کرده‌اند و می‌خواهند خاطرات گذشته را بهبود ببخشند، بسیار ارزشمند است.

پردازش داخل دوربین در مقابل پردازش پس از ثبت تصویر

فرمت RAW نسبت به JPEG در پردازش پس از ثبت تصویر مزیت‌های قابل توجهی دارد که در ادامه به آن میپردازیم :

شارپ شدن تصویر (Sharpening)

یکی از مشکلات JPEG این است که شارپ شدن تصویر مستقیماً درون دوربین انجام می‌شود. در مقابل، شارپ‌سازی در نرم‌افزارهای ویرایش بسیار دقیق‌تر و باکیفیت‌تر از پردازش داخل دوربین است. اگر به دنبال تصاویری با وضوح بالا و کمترین افت جزئیات در لبه‌ها هستید، RAW گزینه‌ی بهتری است.

کاهش نویز (Noise Reduction)

نویز نیز مشکلی مشابه دارد. تصحیح نویز درون دوربین اغلب بی‌کیفیت و غیرحرفه‌ای انجام می‌شود، که منجر به تصاویر نرم‌تر و کم‌جزئیات‌تر خواهد شد. در مقابل، ویرایش تصویر در رایانه امکان کاهش نویز به‌شکلی پیشرفته‌تر را فراهم می‌کند، بدون اینکه تصویر ظاهری مات و محو پیدا کند.

تأثیر تراز سفیدی (White Balance)

در نهایت، تنظیم تراز سفیدی داخل دوربین ممکن است نادرست باشد و اصلاح آن دشوار شود. اگر دوربین تنظیمات را به‌درستی انجام دهد، کار شما راحت‌تر خواهد بود، اما اگر اشتباه کند، رنگ پوست و سایر رنگ‌های تصویر ممکن است هیچ‌وقت کاملاً بازیابی نشوند.

در سال‌های اخیر، انعطاف‌پذیری JPEG بهتر شده است، اما دقت پایین‌تر در تنظیمات رنگ همچنان یک مشکل مهم محسوب می‌شود.


آینده‌نگری در ذخیره‌سازی تصاویر

فرمت RAW در مقایسه با JPEG از نظر آینده‌نگری و قابلیت ویرایش مجدد بسیار بهتر است.

نرم‌افزارهای ادیت و ویرایش تصویر مدام در حال پیشرفت و تکامل هستند، و برنامه‌های آینده قطعاً بسیار قدرتمندتر از نرم‌افزارهای امروزی خواهند بود.

مزیت RAW در پردازش آینده

با ذخیره‌ی تصاویر در RAW، شما این امکان را خواهید داشت که سال‌ها بعد به عکس‌های قدیمی خود بازگردید و با استفاده از جدیدترین فناوری‌ها، داده‌های اصلی تصویر را مجدداً پردازش کنید.

به همین دلیل، فایل‌های RAW گزینه‌ی بهتری برای عکاسانی هستند که می‌خواهند امکان پردازش مجدد تصاویر را در سال‌های آینده حفظ کنند—زمانی که مهارت‌ها، سلیقه‌ها و فناوری‌های پردازش تصویر پیشرفت کرده‌اند.


سرعت عکاسی (Shooting Speed)

JPEG در مقایسه با RAW از نظر سرعت عکاسی عملکرد بهتری دارد.

تا اینجا، RAW در بسیاری از جنبه‌های مهم بر JPEG برتری داشته است، اما JPEG نیز مزایای خاص خود را دارد. یکی از مهم‌ترین آن‌ها سرعت ثبت تصاویر است.

✅ فرمت JPEG حجم فایل‌های کوچک‌تری دارد، بنابراین سرعت عکاسی پیوسته (Burst Mode) بیشتر خواهد بود.
✅ فایل‌های RAW بزرگ‌تر هستند، که باعث می‌شود حافظه‌ی بافر دوربین سریع‌تر پر شود و دوربین نیاز داشته باشد برای پردازش تصاویر و ایجاد فضای خالی، بین شات‌ها مکث کند.

به همین دلیل، عکاسانی که به حداکثر تعداد فریم در ثانیه نیاز دارند، معمولاً JPEG را انتخاب می‌کنند.

یکی از سبک‌های عکاسی که این موضوع در آن اهمیت بالایی دارد، عکاسی ورزشی و اکشن است، زیرا عکاسان معمولاً سری‌های طولانی از تصاویر را با سرعت بالا ثبت می‌کنند تا بتوانند از میان آن‌ها یک عکس عالی و قابل‌استفاده (Keeper) انتخاب کنند.

مقایسه تأثیر سرعت عکاسی پیاپی در انتخاب فرمت تصویر؛ **JPEG** برای ثبت تعداد فریم بیشتر در عکاسی ورزشی، در مقابل **RAW** با کیفیت بالاتر و انعطاف‌پذیری بیشتر در پردازش تصویر.

عکاسان ورزشی که برای مقاصد خبری عکاسی می‌کنند، معمولاً فرمت JPEG را به جای RAW انتخاب می‌کنند تا بتوانند با حداکثر سرعت عکاسی پیوسته (Burst Mode) برای مدت طولانی‌تر عکس بگیرند. عکس از William Warby.

زمان و میزان تلاش مورد نیاز

اگر علاقه‌ای به ویرایش عکس‌ها در کامپیوتر ندارید، JPEG احتمالاً گزینه‌ی مناسب‌تری برای شماست

✅ JPEG به پردازش اضافی نیازی ندارد—تصاویر مستقیماً از دوربین آماده‌ی استفاده هستند.
✅ ویرایش تصاویر JPEG سریع‌تر و ساده‌تر است، در حالی که RAW نیاز به پردازش و تنظیمات دقیق دارد.
✅ مناسب برای اشتراک‌گذاری سریع—اگر نیاز به ارسال فوری تصاویر دارید، JPEG گزینه‌ی راحت‌تری است.

در مقابل، RAW با حفظ جزئیات بیشتر و انعطاف‌پذیری بالا، نیاز به پردازش دقیق‌تر دارد. اگر زمان ویرایش برایتان اهمیت دارد، JPEG گزینه‌ی سریع‌تر خواهد بود، اما اگر کیفیت و کنترل بیشتر را ترجیح می‌دهید، RAW ارزش صرف زمان بیشتر را دارد! 


حجم فایل و نیازهای ذخیره‌سازی

از نظر حجم فایل و فضای ذخیره‌سازی، JPEG نسبت به RAW گزینه‌ی بهتری محسوب می‌شود.

✅ فایل‌های فشرده‌شده، حجم کمتری دارند، که باعث می‌شود JPEG فضای بسیار کمتری در حافظه اشغال کند.
✅ اگر فضای ذخیره‌سازی برای شما محدود است، JPEG انتخاب مناسبی خواهد بود، زیرا نسبت به RAW بین دو تا شش برابر فضای کمتری مصرف می‌کند.

اگر سالانه تعداد بسیار زیادی عکس ثبت می‌کنید، هزینه‌ی نگهداری تصاویر RAW به‌طور قابل‌توجهی بیشتر از JPEG خواهد بود، بنابراین مدیریت فضای ذخیره‌سازی یک عامل مهم در انتخاب فرمت عکس است!


چه زمانی باید از RAW یا JPEG استفاده کنیم؟

JPEG در برخی موارد گزینه‌ی مناسبی است:
✅ اگر فضای ذخیره‌سازی محدودی دارید و نمی‌توانید فایل‌های حجیم را نگه‌داری کنید.
✅ اگر یک خبرنگار ورزشی هستید و نیاز دارید که با حداکثر سرعت عکاسی پیوسته (Burst Mode) کار کنید، چون RAW سریع‌تر بافر دوربین را پر می‌کند.
✅ اگر عکس‌های خود را فقط برای وب و شبکه‌های اجتماعی ثبت می‌کنید و باید آن‌ها را به‌سرعت به اشتراک بگذارید.


جمع‌بندی

RAW یک فرمت آرشیوی با انعطاف‌پذیری بسیار بالاتر از JPEG است.

هر زمان که امکانش را داشته باشید، به جای JPEG از RAW استفاده کنید—مگر اینکه محدودیت‌های خاصی شما را مجبور به انتخاب JPEG کند. این انتخاب به شما کنترل بیشتری بر کیفیت تصویر و جزئیات پردازشی خواهد داد.

آینده‌ی شما بابت این تصمیم قدردان شما خواهد بود!